BAKÜ- Batı Azerbaycan Göyçe-Zengezur Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Rızvan Talibov, Bakü’nün düşman işgalinden kurtuluşunun 104’cü yıldönümünde Nuri Paşa’yı andı, Türk ordusuna övgü yağdırdı.
TAM 104 YIL GEÇTİ
Azerbaycan’ın başkenti Bakü’nün, Nuri Paşa komutanlığındaki Kafkas İslam Ordusu tarafından Ermeni ve Bolşevik çetelerinden kurtuluşunun üzerinden 104 yıl geçti.
SAYGI VE MİNNETLE HATIRLANIYOR
Azerbaycanlılar, 104 yıl önce Anadolu’dan kardeşlerinin yardımına koşan Mehmetçikler ile komutanları Nuri Paşa’yı bugün de saygı ve minnetle hatırlıyor. 28 Mayıs 1918’de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan, ilk anlaşmasını Osmanlı Devleti ile imzaladı. Gürcistan’ın başkenti Batum’da, 4 Haziran 1918’de imzalanan anlaşma, Azerbaycan ile Osmanlı arasında siyasi, hukuki, ticari ve askeri alanlarda dostane ilişkiler kurulmasını öngörüyordu.
ÇETELERİN İŞGALİNE KARŞI OSMANLI’DAN YARDIM İSTEDİ
Azerbaycan, bu anlaşmanın 4. maddesi uyarınca, İngiliz güçleri ile Ermeni ve Bolşevik çetelerin işgaline karşı Osmanlı hükümetinden yardım istedi. Bu talep Osmanlı hükümetince olumlu bulundu ve Harbiye Nazırı Enver Paşa, kardeşi Nuri Paşa’yı bir ordu kurarak Azerbaycan’ın yardımına gitmesi için görevlendirdi.
30 SAAT SÜREN ŞİDDETLİ ÇATIŞMALARDAN SONRA BAKÜ’YÜ KURTARDI
Nuri Paşa, Filistin Cephesi’nden getirilen 106. ve 107. Piyade ile 56. Topçu Alaylarının da katılımıyla Kafkas İslam Ordusu ismi verilen orduyu kurarak Azerbaycan’a hareket etti.
Bakü’nün başkent olmasında büyük rol oynadı. Kafkas İslam Ordusundaki asker sayısı, Azerbaycan kolordusundan yapılan 1000 kişilik takviyeyle 12 bine ulaştı. Kafkas İslam Ordusu, önce güzergahındaki Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir’i düşman güçlerinden temizledi, 15 Eylül 1918’de 30 saat süren şiddetli çatışmalardan sonra Bakü’yü kurtardı. Osmanlı askerleri Bakülüler tarafından coşkuyla karşılandı, kentte geçit töreni düzenledi. Fakat Osmanlı ordusunun Bakü’deki kalış süresi uzun sürmedi. Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik ayrılınca 30 Ekim 2018’de imzalanan Mondros Mütarekesi gereği savaştan önceki sınırlarına çekilmek zorunda kaldı. Dolayısıyla Kafkas İslam Ordusu 16 Kasım’da Bakü’yü terk etti.
Kafkas İslam Ordusu, Azerbaycan’da sadece 2 ay kaldı fakat ülkenin toprak bütünlüğünün sağlanması ve Bakü’nün başkent olmasında önemli rol oynadı.
BAKÜ’NÜN FATİHİ NURİ PAŞA
Bakü’nün Fatih’i: Nuri Killigil
Nuri Paşa, Kafkas İslam Ordusu komutanlığına atanarak, Azerbaycan Türkleriyle omuz omuza Rus ve Ermeni çetelerine karşı savaştı. 15 Eylül 1918’de Bakü’yü düşman işgalinden kurtardı. Onun adı, bu başarıdan dolayı Azerbaycan’da Bakü’nün Fatihi olarak anılıyor.
CUMHURBAŞKANI TALİBOV: NURİ PAŞA HER ZAMAN GÖNLÜMÜZDE
Azerbaycan Türkleri için büyük öneme sahip olan Nuri Killigil’den Batı
Azerbaycan Göyçe-Zengezur Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Rızvan Talibov şöyle bahsediyor:
“Nuri Paşa Azerbaycan Türkleri için çok büyük bir lider. Osmanlı Devleti 1. Dünya Savaşı’nda yenilmişti ve çok zor günler geçiriyordu. Buna rağmen Azerbaycan’a Nuri Paşa’nın başkanlığında Türk Kafkas İslam Ordusu desteği geldi. Zor günler yaşamalarına rağmen Anadolu’daki insanımız Azerbaycan’a yardıma geldi. Nuri Paşa Azerbaycan’dan döndükten sonra da Azerbaycan için Türkiyemiz için fedakarlıklar etmişti. Nuri Paşa her zaman gönlümüzde yaşayacak. Türk dünyasının bütün insanlarının gönlünde yaşayacak. Hiçbir zaman ölmeyecek. Milleti için hayatını feda eden insanlar hiçbir zaman unutulmaz. Her bir Azerbaycan insanı, Türk insanı ‘Nur içinde yat Nuri Paşa seni hiç bir zaman unutmayacağız, milletimizin kahraman evladı’ diyerek saygıyla anıyorum”
“TÜRK ORDUSU GELDİ BAKÜ’YÜ AZAD ETTİ”
Batı Azerbaycan Göyçe-Zengezur Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Rızvan Talibov sözlerini şöyle devam ettirdi;
“Bilirsiniz 15 Eylül 1918 tarihi Azerbaycan tarihi için önemli yeri vardır. Bu tarihte kumandan Nuri paşanın rehberliği altında Azerbaycan halk cumhuriyetinin çağrısıyla Azerbaycan’a gelmiş Türk ordusu. Çok büyük şehitler vererek Ermeni, Rus, Taşnak birleşmelerini mağlup ettiler ve 15 Eylül tarihinde Bakü’nün işgalden azad etmeye nail oldular.
“TÜRK ORDUSU HADİSEYE SON VERMİŞTİR”
O zaman onlar Bakü’de, Bakü Sovyeti denilen bir devlet oldu. Onun başlığı altında Bakü Sovyeti denilen bir hükümet kurmuşlardı Moskova’nın, Lenin’in desteğiyle. Ve Bakü’de, etrafında, Kuba’da, Kusa’da, Şamah’da Azerbaycan’ın bütün bölgelerinde çok büyük katliamlar yaptılar. 30 bine yakın taşnak silahlı kuvvetleri, içlerinde Ruslardan da katılmış silahlı bir destekle ve bu desteklerle Azerbaycanlılara çok büyük katliamlar, soykırımlar yaptılar. Bakü ve etrafında. Kuba’da soykırım olmuştur. Orada 3 tane mezarlık vardır. Hepsi başından vurularak şehit edilmiş vesaire. Çok ağır hadiserlerdir. Ve bu hadiseye son veren Türk ordusu olmuştur. Azerbaycan halk cumhuriyetinin köylüleriyle birleşerek 15 Eylül 1918 tarihinde Bakü’yü azad ettiler. Ama Bakü’yü azad edene kadar çok kanlı dövüşleri olmuş ama nihayet Azerbaycan halk cumhuriyeti Bakü’de meşrulaştı”
TALİBOV: “DEVLETİMİZİ İNŞAA EDECEĞİZ”
Bağımsızlığını ilan ettikleri devletleriyle ilgili Talibov,
“Biz inanırız ki zamanı gelince Azerbaycan ve Türkiye devletlerinin desteğiyle biz de Göyçe-Zengezur Türk Cumhuriyeti olarak üzerinde devlet ilan ettiğimiz kurallar dahilinde devletimizi inşaa edeceğiz. Ve devletimizin ikametgahını payitaht ilan ettğimiz Gafan şehrinde birleştireceğik” diye konuştu.
